Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Sınavına Hastalık İzni Kullananlar Girebilir mi?

Kamu personel sisteminde kariyer basamaklarını tırmanmanın veya mesleki eğitime uygun bir unvana kavuşmanın önemli yollarından biri, görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavlarıdır. Özellikle belediyeler ve bağlı kuruluşları gibi yerel yönetimlerde çalışan devlet memurları için bu sınavlar, hem mesleki tatmin hem de özlük hakları açısından kritik dönüm noktalarıdır. Belirli bir takvim ve süreç dâhilinde ilerleyen bu sınavlarda (yazılı ve sözlü aşamalar gibi), adayların belirlenen tarihlerde hazır bulunmaları beklenir. Ancak hayatın olağan akışı içinde, memurların sınav tarihlerine denk gelen dönemlerde hastalık gibi elde olmayan nedenlerle sağlık raporu alarak izin kullanmaları da mümkündür. Peki, bu durumdaki bir memurun sınava katılma hakkı var mıdır? Hastalık izni kullanıyor olmak, kariyerinde önemli bir adım olan bu sınavlara girmeye engel midir? Ya da hastalık nedeniyle sınava katılamayanlara ek bir hak tanınır mı?

İzinli Personelin Sınava Katılım Hakkı

Konuya ilişkin temel düzenleme, “Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik” tir. Bu yönetmelik, sınav sürecine dair usul ve esasları belirlerken, izinli personelin durumuna ilişkin çok net bir hüküm içermektedir. Yönetmeliğin 11. maddesinin 3. fıkrası aynen şöyledir:

“Aylıksız izinde bulunanlar dahil olmak üzere, ilgili mevzuatı uyarınca verilen izinleri kullanmakta olanlar da başvuruda bulunarak sınava katılabilir.”

Bu hüküm, hiçbir tereddüde yer bırakmayacak şekilde, memurun kullandığı iznin türüne bakılmaksızın (yasal bir izin olması kaydıyla), sınava başvurma ve katılma hakkının bulunduğunu belirtmektedir. “İlgili mevzuatı uyarınca verilen izinler” ifadesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çerçevesinde kullanılan yıllık izin, mazeret izni, doğum izni ve elbette hastalık izni gibi tüm yasal izinleri kapsamaktadır.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü’nün 24/09/2024 tarihli ve 10357274 sayılı görüş yazısında da bu durum teyit edilmektedir. Bakanlık, Yönetmelikteki bu hükmün, sadece başvuru aşamasını değil, başvurudan başlayarak sözlü sınav (mülakat) aşamasına kadar olan tüm süreci kapsadığının anlaşılması gerektiğini belirtmektedir. Dolayısıyla, bir personelin sınavın herhangi bir aşamasında (yazılı veya sözlü) hastalık izni kullanıyor olması, tek başına sınava katılmasına yasal bir engel teşkil etmemektedir. Eğer memurun sağlık durumu, sınavın yapılacağı yere gelmesine ve sınava fiilen katılmasına imkan veriyorsa, izinli olması onun bu hakkını kullanmasına engel değildir.

Hastalık Nedeniyle Sınava Katılamayan Memurlar İçin Ek Sınav veya Telafi Hakkı Var mı?

İzinli personelin sınava katılabileceği kuralı net olmakla birlikte, pratikte farklı bir sorun ortaya çıkabilir: Personel, sınav günü gerçekten hasta ise ve sağlık durumu sınava katılmasına elverişli değilse ne olacak? Hastalık nedeniyle yazılı veya sözlü sınava katılamayan memur için ayrıca bir sınav (telafi sınavı, mazeret sınavı) yapılabilir mi?

Bu konuda hem ilgili Yerel Yönetimler Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği hem de daha genel bir çerçeve çizen “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik” hükümleri incelendiğinde ek sınav ve telafi hakkı tanınmayacağı görülmektedir.

Bakanlık görüş yazısında da altı çizildiği gibi, görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavının gerek yazılı gerekse sözlü aşamasına çeşitli sebeplerle (hastalık dahil) katılamamış olanlara ek sınav hakkı verileceğine dair herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Sınavlar, önceden belirlenmiş ve ilan edilmiş bir takvim üzerinden yürütülür. Bu takvime uyulması, sürecin adil, şeffaf ve zamanında tamamlanması açısından zorunludur. Herhangi bir nedenle sınava katılamayan her aday için ayrı bir sınav organizasyonu yapılması, hem pratik olarak mümkün değildir hem de sınavın bütünlüğünü ve eşitlik ilkesini zedeleyebilir.

Dolayısıyla, hastalık izni kullanıyor olmak sınava girmeye engel teşkil etmese de, hastalığın fiilen sınava katılımı engellemesi durumunda, memurun o sınav dönemi için hakkı kaybolmaktadır. İdare tarafından, hastalık nedeniyle sınava giremeyen personel için özel bir mülakat veya yazılı sınav yapılması yönünde bir zorunluluk veya yetki bulunmamaktadır.

Katılım Hakkı Var, Ancak Telafi Hakkı Yok

Özetlemek gerekirse, görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavları, memurların kariyerlerinde önemli fırsatlar sunar. İlgili mevzuat, hastalık izni dahil olmak üzere yasal izinlerini kullanmakta olan memurların bu sınavlara başvurmalarına ve katılmalarına açıkça izin vermektedir. Eğer memurun sağlık durumu elveriyorsa, izinli olması sınava girmesine engel değildir. Ancak, eğer hastalık durumu memurun sınavın yapıldığı gün ve saatte fiilen sınava katılmasına olanak tanımıyorsa, mevzuatta bu durum için bir telafi veya mazeret sınavı öngörülmemiştir. Sınav hakkı, o sınav dönemi için kullanılamamış olur. Bu durum, sınav sürecinin belirlenen takvime sıkı sıkıya bağlı olmasından ve tüm adaylar için eşit koşulların sağlanması gerekliliğinden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla, sınava hazırlanan memurların bu durumu göz önünde bulundurması ve sınav tarihlerinde katılım sağlayabilmek için gerekli özeni göstermesi önem taşımaktadır.